Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde dijital cihazlar artık yaşamın her alanında yer almakta. Çocuklar da bu teknolojik dünyaya doğuştan adapte oluyor; tabletler, telefonlar ve televizyonlar artık onların günlük rutininin bir parçası. Ancak bu durum, ebeveynlerin aklında önemli bir soruyu da beraberinde getiriyor: Ekran süresi çocukların beyin gelişimini nasıl etkiliyor?

Çocuklarda Beyin Gelişimi

Çocukluk dönemi, beyin gelişiminin en hızlı ve en hassas olduğu zaman dilimidir. Bu süreçte beyin yüksek düzeyde “plastisite” gösterir; yani dış çevreden gelen uyaranlara göre şekillenir. Hareket, oyun, sosyal etkileşim, doğa deneyimleri gibi zenginleştirici uyaranlar, sinaptik bağlantıların kurulmasını ve güçlenmesini destekler.
 
Ancak, çocuğun uzun süre ekran başında pasif olarak zaman geçirmesi bu süreci olumsuz etkileyebilir. Ekran, çocuğun aktif katılımını sınırlayan, tek yönlü bir uyaran haline gelebilir ve doğal öğrenme yollarının önüne geçebilir.

Çocuklarda Ekran Süresinin Beyin Üzerindeki Etkileri

  • Dikkat ve Konsantrasyon Sorunları

Ekranlarda hızlı geçişli, sürekli değişen görseller ve sesler, çocukların dikkat sistemini doğrudan etkileyebilir. Bu tür içeriklere alışan beyin, gerçek hayattaki daha yavaş ve sabır gerektiren süreçlere adapte olmakta zorlanabilir. Bu durum, dikkat süresinde azalma ve odaklanma sorunları olarak karşımıza çıkabilir.

  • Sosyal Beceriler ve Empati

Çocukların sosyal becerileri, büyük oranda yüz yüze iletişimle gelişir. Mimikleri tanımak, sırayla konuşmak, empati kurmak gibi beceriler dijital ortamda yeterince gelişmez. Uzun süre ekran başında kalan çocuklarda, sosyal iletişim becerilerinin ve duygusal anlayışın gelişiminde gecikmeler gözlemlenebilir.

  • Uyku Düzeni

Ekranlardan yayılan mavi ışık, melatonin hormonunun salgılanmasını engelleyerek uykuya geçiş sürecini bozar. Oysa kaliteli uyku, beyin gelişimi, öğrenme ve hafıza için hayati öneme sahiptir. Yetersiz uyku; Dikkat dağınıklığı ve öğrenme güçlükleriyle sonuçlanabilir.

Sağlıklı Ekran Alışkanlıkları İçin Ebeveynlere Öneriler

Ekran kullanımı için yaşa uygun, dengeli ve kontrollü bir kullanım anlayışı geliştirmek daha gerçekçi ve etkili bir yaklaşımdır.

Yaşa Göre Ekran Süresi

  • 0-3 yaş: Ekran önerilmez.
  • 4-5 yaş: Günde en fazla 1 saat, kaliteli ve ebeveyn eşliğinde içerik izlenmesi önerilir.

Ekran Süresini Sınırlamak

Net kurallar belirlemek, çocukların ekranla ilişkisini yönetmede oldukça etkilidir. 
Örneğin; yemek masasında yatmadan önce veya aile etkinlikleri sırasında ekran kullanılmaması gibi net sınırlar oluşturulabilir.

Ekran Dışı Zenginleştirici Deneyimler

Çocukların gelişimini desteklemek için kitap okuma, açık hava oyunları, sanat etkinlikleri ve sosyal etkileşim içeren aktiviteler öncelikli hale getirilmelidir. Bu tür deneyimler, beynin çok yönlü gelişimini teşvik eder.

Sonuç olarak, sağlıklı Bir Dijital Gelecek Mümkün. Teknoloji, doğru kullanıldığında çocuklar için eğitici ve geliştirici bir araç olabilir. Ancak ekran süresi konusunda bilinçli bir tutum geliştirmek, sağlıklı ve net sınırlar koyabilmek çocuklarımızın sağlıklı beyin gelişimi açısından son derece önemlidir.

Bilinçli ebeveynlik yolculuğunuzda size eşlik etmek adına online çocuk gelişimi uzmanlarından destek alabilirsiniz.
 
Unutmayalım, çocuklar dijital dünyayı tanıyabilir ama gerçek dünyayı yaşayarak öğrenirler.
30 Nisan 2025